Het is alweer bijna tijd voor het Leidens ontzet, het jaarlijkse 3 oktoberfeest voor alle Leidenaren. Echter, zal het dit jaar, net als vele andere festiviteiten, net iets anders worden gevierd.
Allereerst een korte geschiedenis van de totstandkoming van dit feest.
Het beleg en ontzet van Leiden speelt zich af tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De stad was eerst onder het Spaanse gezag, maar uiteindelijk werd gekozen voor de kant van prins Willem van Oranje. In een poging om Leiden weer onder het Spaanse gezag te krijgen, werd in oktober 1573 het beleg op de stad gelegd. Het doel hiervan was om de bevolking te laten verhongeren, zodat zij zich uiteindelijk wel over moesten geven. Echter, het bestuur van de stad was lang van tevoren al ingelicht en besloot grote voorraden in te slaan. In maart 1574 werd het beleg onderbroken en ondanks meerdere waarschuwingen dat het beleg mogelijk zou worden hervat, trof het stadsbestuur geen extra maatregelen in de vorm van nieuwe troepen en voorraden. Dit bleek een grote fout, want in de nacht van 25 op 26 mei 1574 keerde het Spaanse leger terug en werd het beleg hervat.
De inwoners hadden het zwaar en een groot deel van hen wilden best weer voor de Spaanse koning kiezen, als dat maar zou betekenen dat zij weer konden eten. Van de 18.000 inwoners kwamen er ongeveer 6.000 om van de honger en de pest. Om de bevolking moed in te spreken, zou burgemeester Van der Werff zelfs zijn eigen lichaam hebben aangeboden voor de mensen om van te eten. Toen zelfs het stadsbestuur op het punt stond om zich op te geven, kwamen de watergeuzen. Dit waren Nederlandse edelen die tegenstander waren van de Spaanse koning en de Spanjaarden te water bevochten. De watergeuzen doorbraken dijken om zo de Spaanse troepen te verdrijven. Het was hiervoor wel nodig dat de wind gunstig stond en dit was zo op de nacht van 2 op 3 oktober 1574. De Spanjaarden hadden geen andere keuze dan te vluchten. Op deze manier werd de stad Leiden bevrijd. Tijdens het Leidens ontzet wordt deze bevrijding van de Spanjaarden in 1573-1574 gevierd. De eerste editie van het feest was in 1886.
Op 2 oktober begint het feest met de taptoe. ’s Avonds verzamelen vele Leidse verenigingen zich om vervolgens samen een optocht door de stad te lopen volgens een vaste route. De volgende ochtend op 3 oktober wordt haring en wittebrood uitgedeeld aan de inwoners van Leiden. Dit is een verwijzing naar de haring en wittebrood dat werd gebracht door de watergeuzen nadat de stad was bevrijd van de Spanjaarden. Vervolgens wordt in het van der Werffpark het Koraal gezongen en ’s middags vindt er een grote optocht met een wisselend thema plaats. Het feest wordt in de avond afgesloten met een grote vuurwerkshow. De kermis gaat meestal op 1 oktober al open.
Op 3 oktober wordt er in Leiden traditioneel hutspot met klapstuk of rookworst gegeten. Dit is een variatie op een gerecht waarvan wordt vermoed dat dit werd gevonden door een Leidse jongen, Cornelis Joppenszoon. Hij zou ’s morgens vroeg de stad zijn uitgeglipt en hebben ontdekt dat de Spanjaarden waren gevlucht. Hij trof een kookpot met hutspot aan die was achtergelaten en heeft deze teruggebracht naar de stad. Een beeld van deze weesjongen met de kookpot staat bij het station Leiden Lammenschans. Daarnaast wordt elk jaar de Cornelis Joppenszprijs uitgereikt aan de persoon die de gemeente Leiden op een speciale wijze van dienst is geweest.
Helaas kan dit feest zoals Leidenaren het kennen niet doorgaan. Er zijn gelukkig wel een paar alternatieven bedacht.
Ten eerste zal de kermis dit jaar niet doorgaan, omdat het niet haalbaar zal zijn hier de anderhalve meter afstand te kunnen behouden. Verschillende horeca in de binnenstad zijn wel open, maar er zullen een stuk minder mensen kunnen worden ontvangen. Daarnaast gaat de Grote Optocht dit jaar niet door en de Taptoe wordt op een alternatieve manier gehouden, namelijk een digitale taptoe. Elke Leidse vereniging heeft de gelegenheid gehad om een filmpje van één minuut te maken met een professionele cameraploeg en deze worden allemaal samengevoegd in een video.
Hopelijk kan volgend jaar het Leidens ontzet gewoon weer worden gevierd op de manier die we kennen!
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/3_oktoberfeest
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geuzen_(Tachtigjarige_Oorlog)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Leiden_(1573-1574)
https://indebuurt.nl/leiden/leidens-ontzet/leidens-ontzet-2020-de-taptoe-dit-jaar-digitaal~91747/
https://sleutelstad.nl/2020/07/24/helemaal-geen-kermis-in-de-stad-tijdens-leidens-ontzet/
