Oeigoeren zijn een Turkssprekende moslimminderheid die voornamelijk zijn gevestigd in de regio Xinjiang, in het noordwesten van China. In China schijnen Oeigoeren systematisch te worden opgesloten in zogenaamde ‘heropvoedingskampen’. China stelt dat dit slechts gebeurt om ‘extremisme’ te bestrijden, maar volgens Amnesty is het niets minder dan een heftige mensenrechtenschending. Daarnaast worden volgens verschillende media Oeigoeren niet enkel opgesloten, maar ook buiten deze kampen afgeluisterd en gevolgd via mobiele telefoons en camera’s met gezichtsherkenning. Volgens deze media worden deze acties uitgevoerd om de Oeigoeren trouw te laten zijn aan de Communistische Partij en de Oeigoerse cultuur uit te roeien.
In deze heropvoedingskampen in China schijnen Oeigoeren gehersenspoeld en zelfs gemarteld te worden. Ouders en kinderen worden van elkaar gescheiden, waarna men wordt geslagen met ijzeren stokken, aan hun handen worden opgehangen en ze soms geen eten krijgen. Volgens gedetailleerde getuigenissen van voormalig gedetineerden en een oud-bewaker van een heropvoedingskamp, is er tevens sprake van stelselmatige (groeps-)verkrachtingen, ander seksueel misbruik en zelfs gedwongen sterilisatie. Uit deze getuigenissen komt ook naar voren dat andere, niet-Oeigoerse, in de kampen opgesloten vrouwen gedwongen werden om de Oeigoerse vrouwen te ontkleden en met handboeien vast te maken zodat ze zich niet konden verzetten, voordat de Oeigoerse vrouwen alleen werden achterlaten met Chinese mannen. Nadien moesten deze niet-Oeigoerse vrouwen ook de kamers schoonmaken en de Oeigoerse vrouwen meenemen voor een douche. Volgens een voormalig kampbewaker dienden de gedetineerden nauwkeurig passages uit boeken over Xi Jinping, president van de volksrepubliek China sinds 2013, te kennen en wanneer ze faalden op testen over deze boeken, werden ze gestraft door martelingen of het niet krijgen van eten.
Van juridische rechten is in China geen sprake: de mensen in de heropvoedingskampen krijgen geen rechtszaak, hebben geen toegang tot een advocaat en familieleden hebben voor lange tijd geen idee waar ze zijn. Buiten de heropvoedingskampen zijn de Oeigoeren evenmin vrij: ze worden door China afgeluisterd en gevolgd via hun mobiele telefoons en camera’s met gezichtsherkenning. Zelfs wanneer Oeigoeren er voor kiezen om te vluchten, zijn ze niet altijd veilig. Zo zijn 1.500 Oeigoeren nu woonachtig in Nederland, maar schijnen ze nog steeds nauwlettend in de gaten te worden gehouden. Hun telefoons worden gehackt en ze ontvangen dreigtelefoontjes zodat ze geen kritiek uiten op China. Wanneer ze bijvoorbeeld kritiek uiten over de omstandigheden van de Oeigoeren in China via sociale media, worden de achtergebleven familieleden in Xinjiang opgepakt.
Een voorbeeld hiervan is het verhaal van de Oeigoerse arts Gulshan Abbas. Zij verdween plotseling in september 2018, vlak nadat haar zus in de Verenigde Staten een toespraak had gehouden over de tot een miljoen Oeigoeren die gemarteld worden in de heropvoedingskampen in China. Pas in december 2020 kreeg Gulshans familie te horen dat ze in maart 2019 tot 20 jaar gevangenisstraf was veroordeeld wegens ‘deelname aan georganiseerd terrorisme, hulp bij terroristische activiteiten en ernstige verstoring van de maatschappelijke orde’. Het is echter veel waarschijnlijker dat ze is opgepakt omdat haar familie in de Verenigde Staten actie voert voor het lot van de Oeigoeren.
Verschillende mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty en Human Rights Watch, maakten zich al langere tijd zorgen over de situatie in China rondom de Oeigoeren. Deze organisaties drongen in februari 2019 bij de Verenigde Naties aan op een onderzoek naar de omstandigheden in deze heropvoedingskampen. De Verenigde Naties stemde in met dit onderzoek en wilde toegang tot Xinjiang, maar China gaf hier geen gehoor aan. China heeft echter wel enkele journalisten en diplomaten binnen de heropvoedingskampen toegelaten en de Chinese staatsmedia meldden na afloop zelf dat de bezoekers de omstandigheden ‘indrukwekkend’ vonden en dat de gevangenen ‘het naar hun zin hadden’. China heeft verder ook alle beschuldigen ontkend.
Ondertussen zijn veel landen op de hoogte van de situatie omtrent de Oeigoeren in China en vinden er flinke discussies plaats. Het Canadese Lagerhuis en de Amerikaanse regering hebben als eerste de behandeling van de Oeigoeren als genocide, oftewel volkerenmoord, bestempeld. Daarnaast zijn in Frankrijk en Engeland heftige discussies gaande over sancties tegen China en beticht de meerderheid van de Nederlandse Tweede Kamer China van volkerenmoord. Het Nederlands kabinet wil echter de term genocide niet gebruiken voordat de Verenigde Naties of het Internationaal Strafhof erover heeft geoordeeld.
Tot op de dag van vandaag bestaan de Chinese heropvoedingskampen nog steeds en trekken de Oeigoeren en andere moslimminderheden in China aan het kortste eind. Desalniettemin zijn er ondertussen belangrijke eerste stappen genomen op de weg naar de Oeigoerse vrijheid en gerechtigheid.
Bronnen:
http://https://nl.wikipedia.org/wiki/Oeigoeren
https://www.amnesty.nl/oeigoeren-in-china
https://nos.nl/artikel/2370254-meerderheid-kamer-behandeling-oeigoeren-door-china-is-genocide.html
https://nos.nl/artikel/2370463-oeigoeren-in-nederland-trots-maar-ook-realistisch-over-uitspraak-tweede-kamer.html
https://nos.nl/artikel/2367195-oeigoerse-vrouwen-in-chinese-kampen-stelselmatig-verkracht.html
https://www.bbc.com/news/world-asia-china-55794071
https://apnews.com/article/269b3de1af34e17c1941a514f78d764c
